Hobi
IŞIKLA DANS EDEN RENKLER VİTRAY SANATI
Vitray, renkli camların tasarıma uygun şekilde estetik ve teknik beceri ile kesilip bir araya getirilmesiyle ortaya çıkan, bir nevi tarih ve kültür barındıran bir sanat dalıdır. İlk zamanlar özellikle dini yapılarda çokça kullanılan vitray, süreç içerisinde sivil mimaride, görkemli yapılarda kullanıldığı gibi günümüzde iç mekân tasarımlarda, dekoratif ve sanatsal objelerde de kullanılmaktadır.
Vitrayın ana malzemesi camdır. Teknik olarak karmaşık ve aşamalı bir süreçtir. Yapılırken genellikle iki temel yöntem kullanılır: Geleneksel kurşunlu vitray ve bakır folyo tekniği.
Geleneksel Kurşunlu Vitray Tekniği, Orta çağdan bu yana kullanılan en yaygın yöntemdir. Kurşunlu vitrayda, renkli cam parçaları H şeklindeki kurşun çubuk kanallarla birleştirilir. Öncelikle bir tasarım hazırlanır ve kullanılacak camlar tasarıma uygun renk, şekil ve doku açısından seçilir. Camlar uygun ölçülerde kesilir ve pürüzsüzleştirilir. Ardından, kurşun çubukların arasına yerleştirilir ve tüm yapıyı sabitlemek için kurşun çubuklar lehimlenir. Son aşama olarak vitrayı sağlamlaştırmak, hava ve su geçirmez hale getirmek için bir macunla doldurulur.
Bir diğer teknik olarak günümüzde yaygın şekilde kullanılan bakır folyo tekniği; 19. yüzyılın sonlarında Louis Comfort Tiffany tarafından bulunan bir yöntemdir. Bu yöntem, daha küçük ve detaylı parçalarla çalışmak için oldukça idealdir. Tasarıma uygun renklerde cam plakalardan, numaralandırılarak kesilen cam parçalarının kenarları, desene uygun şekilde tek tek tıraşlanır. Daha sonra camların kenarları bakır folyo ile kaplanır. Tüm parçalar bu işlemden sonra desen üzerine yerleştirilir, havya ve kurşun kullanılarak lehimleme yapılır. Her iki yüzeyin de lehimlenmesi gereklidir. Temizlenen vitray, isteğe göre bakır veya siyah patina ile tamamlanıp montaja hazır olur. Bakır folyo tekniği, daha ince çizgiler ve detay gerektiren işler için idealdir. Bu nedenle özellikle dekoratif vitray objelerde yaygın olarak kullanılır.
KULLANILACAK CAMIN YAPISI VİTRAYIN ETKİSİNİ BELİRLER
Her iki teknikte de camın özellikleri, tasarımın başarısında büyük rol oynar. Camın kalınlığı, rengi ve dokusu, ışığın nasıl geçtiğini ve nasıl bir etki oluşturacağını belirler. Opak veya transparan camların yanı sıra damarlı, buzlu veya dokulu camlar da kullanılabilir, bu da sanatçıya geniş bir ifade alanı sunar. Cam üzerine boyama, vitrayın görselliğini zenginleştirir. Cam üzerine uygulanan özel cam boyaları, düşük ısıda fırınlanarak cama işlenir ve böylece detayların daha belirgin olması sağlanır.
Geleneksel vitray tekniklerinin yanı sıra, günümüzde vitray sanatçıları camı farklı malzemelerle birlikte kullanarak çeşitli tasarımlar da oluşturmaktadır. İç ve dış kapıların cam yüzeyleri, cam balkonlar, cam bölmeler veya pencere camlarında kullanılan vitray hem estetik bir görüntü sağlar hem de ışığın geçişi ile mekânın atmosferini değiştirir.
VİTRAYIN KULLANIM ALANLARI ÇOK ÇEŞİTLİDİR
Renkli camların bir araya getirilmesiyle oluşturulan vitray sanat eserleri özellikle mimarlık, iç mekân tasarımı ve sanatsal ifade açısından pek çok farklı alanda kullanılır. Evlerde, ofislerde kişisel dekorasyon unsuru olarak kullanılan vitray objeler, ışığın günün farklı saatlerine göre değişen etkisiyle renk ve gölge oyunları sunar ve mekânlarda teatral bir atmosfer yaratır.
Vitray abajurlar, ışık ve renkli camların birleşimini en güzel şekilde sergileyen objelerdendir. Bu tür modern vitray ışık kaynakları hem işlevsel hem de estetik birer sanat eseri olarak mekânlara zenginlik katmaktadır.
Vitray; cami, kilise ve saray gibi tarihî yapılarda özellikle pencerelerde, kubbe kenarlarında ve iç mekanlarda sıkça görülür. Bu teknik, geçmişten günümüze estetik zenginlik sağlayan bir unsur olarak kullanılmıştır. Vitraylı pencereler, eski binaların restorasyonlarında orijinal haliyle korunmaya çalışılır. Çeşitli kompozisyonlarla ortaya çıkan vitray işçilikleri, bir kültürün geçmişine ışık tutar ve o dönemin estetik anlayışını yansıtır.
Vitray, malzemeye hakimiyet ve teknik becerilerin yanı sıra sanatçının kişisel ifadesini, özgünlüğünü ve yaratıcılığını ortaya koyduğu bir disiplindir. Bu disiplin renk uyumu, form ve ışık ile olan ilişkisi dikkate alındığında vitray hem sanat hem de zanaat olarak tanımlanabilir. Sonuç olarak vitray, sanat ve zanaatın bir sentezidir.