Dijital Dünya
DİJİTALLEŞEN DÜNYADA YENİ BİR DÖNEM: NFT
Her şey Beeple ismiyle bilinen sanatçı Mike Winkelmann’ın Mart 2021’de NFT’ye dönüştürdüğü dijital eserini 69,3 milyon dolarlık rekor fiyata satmasıyla başladı. Bu devasa satışla NFT, dünya gündemine oturdu. Sanatta, eğlence dünyasında ve medyada ciddi bir dönüşüm meydana getiren NFT teknolojisini gelin yakından inceleyelim.
Değiştirilemez jeton olarak bilinen NFT’ler (Non-Fungible Token), dijital medyanın gelişim göstermesiyle giderek ön plana çıkmaya başladı. Blok zincirleri aracılığıyla işlem yapılan bu teknoloji; sanatta, eğlence dünyasında ve medyada ciddi bir dönüşüm meydana getirdi.
NFT NEDİR, NE İŞE YARAR?
NFT’ler; dijital varlıkların tanımlanması, mülkiyeti ve aktarımında kullanılan yeni nesil teknolojilerdir. Benzersiz meta veriler ve her birini birbirinden ayıran tanımlama kodlarına sahip bir blok zincirindeki sanal varlıklardır. Oluşturuldukları ve verildikleri blok zincirine özgü kriptografik imzalara sahiptirler. Dolayısıyla bireysel imzalar, kullanıcıların bu NFT’lere bağlı belirli varlıkların kökenlerini ve mevcut sahiplerini hızlı bir şekilde belirlemelerine olanak tanır. Yani bir nevi dijital noter işlevi görür, dijital bir aidiyet sağlar. NFT’ler yalnızca dijital varlıklara bağlanmakla kalmaz, aynı zamanda gerçek bir fiziksel ürünü de temsil edebilir. Örneğin bir çantayı temsilen NFT oluşturulabilir ve gerek sahiplik gerekse de aidiyeti yansıtabilir. Benzer şekilde bir NFT, bir otomobilin mülkiyetini de temsil edebilir.
METAVERSE’DE ARAZİ SATIN ALMAK…
NFT’ler sanal gerçeklik evrenleri olarak da ifade edilen metaverse dünyaları açısından ayrı bir değere sahip. Çünkü NFT teknolojileri sanal gayrimenkulde rol oynuyor. Yasal mülkiyet sözleşmesi olarak hizmet etmenin yanı sıra NFT’ler metaverse dünyasının arazisini ve binalarını oluşturuyor. Metaverse’de arazi satın almak, takas etmek veya inşa etmek için mülkü simgeleyen bir NFT’ye ihtiyaç duyuluyor. NFT’ler programlamaya bir kod eklenerek kökenlerinin garanti edilebilmesi gerçeğine dayanıyor. Kısacası dijital bir eser başka bir alıcıya satılırsa ya da el değiştirirse eseri oluşturan kişinin her işlem için ücret olarak bir yüzde alacağı anlamına geliyor. Bu kapsamda onu dijital bir telif olarak nitelendirmek de mümkün.
GERÇEK DÜNYADAKİ ÖĞELERİN DİJİTAL TEMSİLİ
NFT’ler gerek sanat, spor, müzik gerekse de diğer popüler alanlarda dijital varlıkları metalaştırmak için kullanılıyor. NFT’lerin en yaygın kullanımlarından biri, gerçek dünyadaki öğelerin dijital temsili. Hatta dijitalleşmenin arttığı günümüz dünyasında bir sonraki adım olarak reel unsurları da dijital kayıt altına almanın zorunlu bir hâl alacağı öngörülüyor. Emlak listelerinden müzik albümlerine ve gerçek dünyayı yönetmeye yardımcı olan akıllı sözleşmelere kadar birçok hususun bu kapsamda yer alacağını ifade edebilmek mevcut veriler ışığında mümkün.
NEREDE VE NASIL SATILIYOR?
NFT’ler dijital pazar yerlerinde satılıyor. Üretici belli bir komisyon verip ürününü sergileyerek satabiliyor. NFT’lerin farklı içerik oluşturucuları ve farklı kullanım durumları olduğundan fiyatları da değişiklik gösteriyor. 2021’de dijital sanatçı Mike Winkelmann’ın (Beeple) bir NFT’si 69 milyon dolara satıldı. Bu durum ister istemez NFT’leri yatırımcıların gözdesi hâline getirdi. Arz ve talep faktörleri herhangi bir varlık gibi NFT’nin değerini belirlemeye yetiyor. NFT koleksiyonları arz bakımından farklılık gösteriyor ve bu özelliklere göre farklı ücret skalası oluşabiliyor. Ancak bu noktada oldukça dikkatli olunması gerekiyor. Zira dolandırıcılık bu alanda giderek yaygınlaşıyor. NFT’ler kripto para birimleriyle alınıp satıldığı için yasal zemin eksikliği ve teknik sorunlar kullanıcıları mağdur edebiliyor.
Unutulmaması gerekir ki NFT satın alırken yaptığınız işlemler asla gizli değildir. Anonim şekilde işlem yapılıyor olsa da dijital cüzdanlarda yaşanacak olası problemler ve güvenlik açıkları siber hırsızlar tarafından etkin bir şekilde kullanılıyor. Bu kapsamda detaylı bilgi almadan gelişigüzel bir şekilde pazar yerlerinden yapılacak alışverişler öngörülemez sorunlar yaşanmasına sebebiyet verebiliyor.
GELECEKTE SEKTÖRLERİ NASIL ETKİLEYECEK?
NFT’lerin sanal topluluklarda, birtakım etkinliklerde, video oyunlarında, dijital kimliklerin ve varlıkların satın alınmasında önemli bir role sahip olacağını öngörebilmek son derece doğal. Sanatçılar, NFT’ler aracılığıyla şirketlere ya da aracılara bağlı kalmadan ürettikleri işler üzerinde daha fazla kontrole sahip olacaklar. Dolayısıyla alıcı ve satıcının bire bir etkileşime girebilmesi mümkün hâle gelecek. Sağlık sektörü de dahil olmak üzere tasarımcılar, mimarlar, eğitimciler ve farklı alanlardaki birçok profesyonel, ortaya çıkan bu teknolojiden önemli ölçüde faydalanacak.
Öte yandan diğer dijital varlıklarda olduğu gibi NFT’lerin yasal düzlemde ne olacağı sorusu ise büyük endişelere zemin hazırlamakta.